Przyczyny wystąpienia wad wymowy u dzieci
Zaburzenia karmienia
Za jedzenie i mówienie odpowiedzialne są te same mięśnie, które mają wpływ na rozwój aparatu artykulacyjnego i w konsekwencji rozwój mowy. Pierwszym sygnałem do tego, by skonsultować się ze specjalistą są trudności ze ssaniem/połykaniem i chwytaniem piersi u dziecka.
Zbyt długie podawanie dziecku zmiksowanych posiłków i brak w diecie twardych pokarmów
Niezwykle ważne jest to, jakie produkty spożywa dziecko, a także z czego pije. Dziecko powinny gryźć i żuć, ponieważ im lepszy trening związany ze zdobywaniem nowych doświadczeń związanych z czynnościami jedzenia i picia przejdzie dziecko, tym lepiej będzie przygotowane do artykulacji. Tymczasem jeśli dziecko nie ma zbyt wielu twardych pokarmów w swojej diecie, nie gryzie marchewki, jabłka czy nie odgryza skórki od chleba, a znacznie częściej dostaje zmiksowane zupy, papki ze słoiczka, musy, to wówczas nie trenuje aparatu mowy.
Ssanie kciuka
Ssanie kciuka jest jedną z najczęściej występujących parafunkcji u dzieci. Jeśli zaobserwujemy, że dziecko ssie kciuk, to w takiej sytuacji lepiej jest go zastąpić smoczkiem, jednak nie dłużej niż do 18. ms. ż. Ważne, by obserwować dziecko w jakich sytuacjach zaczyna ssać kciuk czy wtedy, gdy potrzebuje się uspokoić lub gdy jest znudzone, zmęczone, rozdrażnione, głodne.
Zbyt długie korzystanie ze smoczka
Długotrwałe używanie smoczka może prowadzić do utrwalenia nieprawidłowego wzorca połykania, nieprawidłowej pozycji spoczynkowej języka i wad zgryzu, których następstwem mogą być wady wymowy (najczęściej seplenienie międzyzębowe). Powinno się unikać nadużywania smoczka, czyli używania go bez ograniczeń i przez cały dzień.
Krótkie wędzidełko języka
Krótkie wędzidełko języka (ankyloglosja) ogranicza (znacznie/średnio/nieznacznie) ruchomość języka zarówno w czynnościach nieartykulacyjnych jak i artykulacyjnych. Prawidłowa ruchomość języka jest niesamowicie istotna już od pierwszych dni życia dziecka, ponieważ początkowo umożliwia sprawne przyjmowanie pokarmu, a w okresie przedszkolnym wpływa na prawidłową wymowę i zgryz.
Ankyloglosja, nawet nieznaczna, utrudnia lub uniemożliwia prawidłową realizację głosek języka polskiego (zwłaszcza dziąsłowych i dentalizowanych). Niekiedy osoby, które mają krótkie wędzidełko realizują wszystkie głoski języka polskiego tylko pytanie jak, ponieważ z dużym prawdopodobieństwem ich realizacja odbiega od normy i zapewne dochodzi do deformacji.
Przerost trzeciego migdała
Powiększony trzeci migdał powoduje oddychanie ustami i w konsekwencji nieprawidłową pozycję spoczynkową języka (najczęściej język znajduje się na dnie jamy ustnej lub między zębami/wargami), infantylne połykanie, a to wpływa na nieprawidłowy rozwój szczęki, co doprowadza do zmian w kościach twarzy i powoduje tzw. wysoko wysklepione podniebienie, wady zgryzu i wadliwą artykulację (najczęściej międzyzębowość).
Nawykowe oddychanie przez usta
Prawidłowe oddechanie odbywa się przez nos, usta są zamknięte, a zarówno wdech, jak i wydech są niesłyszalne. Oddychanie przez usta podczas snu i w ciągu dnia może być oznaką pewnych problemów, a także może powodować szereg różnych konsekwencji (w tym wady wymowy).
Nieprawidłowe oddychanie wpływa na zaburzenia artykulacji, ponieważ stale obniżone napięcie mięśniowe warg i języka nie sprzyja temu, by mięśnie były sprawne i pracowały prawidłowo. Gdy oddychamy ustami, to wówczas język ma nieprawidłową pozycję spoczynkową (najczęściej język znajduje się na dnie jamy ustnej lub między zębami/wargami), a to wpływa na nieprawidłowy rozwój szczęki, co doprowadza do zmian w kościach twarzy.
Kubki niekapki/butelki ze smoczkiem
Zbyt długie picie z butelki ze smoczkiem, czyli powyżej 12. ms. ż. może powodować utrwalenie nieprawidłowego wzorca połykania, nieprawidłowej pozycji spoczynkowej języka i wad zgryzu, których następstwem mogą być wady wymowy (najczęściej seplenienie międzyzębowe).
Dziecko pijąc z kubka niekapka wkłada twardy ustnik między zęby lub między dziąsła, a to może prowadzić do wad zgryzu, przeważnie do zgryzu otwartego, co w konsekwencji może skutkować międzyzębową artykulacją głosek. Podczas picia z niekapka język leży na dnie jamy ustnej i nie pracuje, co wpływa negatywnie na późniejszą artykulację. Kubki niekapki ograniczają dziecku rozwinięcie umiejętności dojrzałego typu połykania, podczas którego łuki zębowe są zwarte, a koniec języka opiera się na przedniej części podniebienia łuków zębowych.
Nieprawidłowe wzorce artykulacyjne
Czasami dzieci, które mają kontakt z osobą z wadą wymowy (rodzice/opiekunowie/rówieśnicy) nieświadomie mogą utrwalić pewne nieprawidłowe nawyki albo gdy ktoś dorosły zacznie mówić do dziecka zbyt pieszczotliwie. Dzieci nas naśladują, dlatego należy mówić do dzieci w sposób prawidłowy.,
Żródło: Portal Pani Logopedyczna, Dlaczego moje dziecko ma wadę wymowy? – najczęstsze przyczyny